راهکارهایی برای تست سلامت هارد دیسک

هارد دیسک از مهم‌ترین اجزای هر سیستم کامپیوتری است که برای ذخیره‌سازی و نگهداری اطلاعات مهم کاربران استفاده می‌شود. خرابی یا بروز هرگونه مشکل در این قطعه باعث از دست رفتن داده‌های ارزشمند و اختلال در عملکرد سیستم می‌شود. به همین دلیل، بررسی و تست سلامت هارد دیسک پیش از وقوع مشکلات جدی اهمیت ویژه‌ای دارد. در این مقاله به معرفی راهکارهایی کاربردی و ساده برای تست سلامت هارد می‌پردازیم تا کاربران بتوانند از بروز خرابی‌های ناگهانی جلوگیری کرده و امنیت اطلاعات خود را تضمین کنند.

علائم خرابی هارد

خرابی هارد معمولاً با نشانه‌هایی همراه است که در صورت نادیده گرفتن آن‌ها به از دست رفتن کامل اطلاعات منجر می‌شود. برخی از مهم‌ترین علائم خرابی هارد کامپیوتر عبارت‌اند از:

• کندی بیش از حد سیستم هنگام اجرای برنامه‌ها یا باز کردن فایل‌ها
• شنیدن صداهای غیرعادی مانند تق‌تق یا خش‌خش از هارد
• بروز خطاهای مکرر هنگام کپی یا انتقال داده‌ها
• ناپدید شدن ناگهانی فایل‌ها یا فولدرها
• شناسایی نشدن هارد توسط سیستم عامل
• هنگ کردن یا ریستارت ناگهانی کامپیوتر در حین کار
• ظاهر شدن صفحه آبی (Blue Screen) به طور مکرر

روش‌های تست سلامت هارد دیسک کامپیوتر

برای اطمینان از عملکرد صحیح هارد دیسک و جلوگیری از خرابی‌های احتمالی، می‌توان از چند روش مختلف برای تست سلامت آن استفاده کرد.

به کارگیری نرم افزارهای مختلف مربوطه

نرم‌افزارهای تخصصی متعددی برای بررسی و تست خرابی هارد کامپیوتر طراحی شده‌اند که خطاها و مشکلات احتمالی را شناسایی می‌کنند. برنامه‌هایی مانند CrystalDiskInfo،  HDDScan و HD Tune وضعیت SMART هارد را تحلیل کرده و اطلاعاتی مانند دمای هارد، تعداد سکتورهای معیوب و سرعت خواندن و نوشتن را نمایش می‌دهند. استفاده از انواع نرم افزار تست سلامت هارد به کاربر امکان می‌دهد پیش از بروز خرابی جدی، مشکلات را شناسایی و برطرف کند.

یکپارچه سازی

عملیات یکپارچه‌سازی یا Defragmentation در هاردهای HDD به بهبود سرعت دسترسی به داده‌ها کمک می‌کند و همچنین باعث کاهش فشار اضافی روی دیسک می‌شود. وقتی فایل‌ها به صورت پراکنده روی هارد ذخیره می‌شوند، دسترسی به آن‌ها زمان بیشتری می‌برد و این مسئله منجر به کندی سیستم و حتی افزایش احتمال بروز خطا می‌شود. با انجام منظم عملیات یکپارچه‌سازی، داده‌ها به شکل مرتب سازمان‌دهی شده و عملکرد هارد بهینه می‌شود. (توجه: این روش برای SSD حافظه توصیه نمی‌شود).

استفاده از  CHKDSK

ابزار CHKDSK که به صورت پیش‌فرض در سیستم عامل ویندوز وجود دارد، یکی از ساده‌ترین و کاربردی‌ترین روش‌ها برای بررسی سلامت هارد دیسک است. این ابزار سکتورهای خراب را شناسایی کرده و در صورت امکان، آن‌ها را ترمیم می‌کند. با اجرای دستور chkdsk در محیط Command Prompt می‌توان وضعیت هارد را بررسی و خطاهای سیستمی فایل‌ها یا بخش‌های ذخیره‌سازی را برطرف کرد. این روش به ویژه برای رفع مشکلات جزئی و جلوگیری از گسترش خرابی بسیار مؤثر است.

روش‌های تست سلامت هارد اکسترنال

برای اطمینان از عملکرد درست هارد اکسترنال و جلوگیری از، از دست رفتن اطلاعات، می‌توان از روش‌های مختلف تست سلامت آن استفاده کرد.

تست خواندن و نوشتن هارد

یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای تست سلامت هارد اکسترنال، تست سرعت و دقت خواندن و نوشتن داده‌هاست. این کار معمولاً با استفاده از نرم‌افزارهایی مثل HD Tune یا CrystalDiskMark انجام می‌شود که سرعت انتقال داده و میزان پایداری هارد را نشان می‌دهند. اگر سرعت به‌طور غیرعادی پایین باشد یا هنگام کپی فایل‌ها خطا رخ دهد، نشانه‌ای از بروز مشکل در هارد است.

تست و بررسی فیزیکی هارد

هارد اکسترنال علاوه بر مشکلات نرم‌افزاری، ممکن است دچار آسیب‌های فیزیکی شود. شنیدن صداهای غیرعادی مانند تق‌تق، احساس لرزش یا داغ شدن بیش از حد بدنه، از جمله علائمی هستند که باید به آن‌ها توجه کنید. همچنین بررسی کابل اتصال و پورت USB نیز اهمیت دارد؛ زیرا گاهی اختلال در این بخش‌ها مشابه خرابی هارد است.

تست هارد از طریق بوت

در مواقعی که سیستم‌عامل قادر به شناسایی یا دسترسی به هارد اکسترنال نیست، می‌توان از تست‌های بوت برای بررسی وضعیت آن استفاده کرد. ابزارهایی مانند Hiren’s BootCD یا Ultimate Boot CD امکان اجرای نرم‌افزارهای عیب‌یابی را بدون نیاز به ورود به ویندوز فراهم می‌کنند. با این روش، می‌توان سلامت سکتورها، وضعیت SMART و خطاهای سیستمی هارد را به‌صورت دقیق‌تر بررسی و در صورت امکان، مشکلات موجود را برطرف کرد.

تست خرابی هارد  ssd

برای چک کردن سلامت هارد دیسک و شناسایی خرابی احتمالی SSD می‌توان از روش‌های مختلف نرم‌افزاری و سیستمی استفاده کرد. روش‌های رایج عبارت‌اند از:

• استفاده از نرم‌افزارهای مانیتورینگ مانند CrystalDiskInfo برای بررسی وضعیت SMART
• اجرای Benchmark با ابزارهایی مثل AS SSD Benchmark یا ATTO Disk Benchmark برای تست سرعت خواندن و نوشتن
• بررسی خطاها با دستور CHKDSK در ویندوز یا ابزارهای مشابه در لینوکس
• استفاده از نرم‌افزارهای رسمی شرکت سازنده SSD (مانند Samsung Magician یاCrucial Storage Executive)
• پایش دما و سلامت کلی SSD برای جلوگیری از افت عملکرد یا خرابی زودرس

سخن پایانی

تست سلامت هارد دیسک‌ (اعم از HDD یا SSD و حتی هاردهای اکسترنال) اقدامی ضروری برای حفظ امنیت اطلاعات و افزایش طول عمر دستگاه محسوب می‌شود. استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی، ابزارهای داخلی سیستم‌عامل و بررسی‌های فیزیکی مشکلات احتمالی را در مراحل اولیه شناسایی کرده و از خرابی‌های جدی و از دست رفتن داده‌ها جلوگیری می‌کند. بنابراین توصیه می‌شود کاربران به صورت دوره‌ای سلامت هارد خود را بررسی کرده و در صورت مشاهده هرگونه نشانه غیرعادی، برای رفع مشکل اقدام کنند.

سوالات متداول

• هر چند وقت یک‌بار باید سلامت هارد دیسک بررسی شود؟

بهتر است هر ۳ تا ۶ ماه یک‌بار تست خرابی هارد کامپیوتر انجام شود، ولی اگر نشانه‌هایی مانند کندی سیستم یا خطاهای مکرر مشاهده کردید، بررسی فوری توصیه می‌شود.

• آیا تست سلامت هارد باعث پاک شدن اطلاعات می‌شود؟

خیر. تست سلامت هارد با نرم‌افزارهای استاندارد و ابزارهای داخلی سیستم‌عامل هیچ آسیبی به اطلاعات وارد نمی‌کند، مگر در شرایطی که از ابزارهای تخصصی تعمیر یا فرمت استفاده شود.

• آیا SSD هم مانند HDD نیاز به یکپارچه‌سازی دارد؟

خیر. یکپارچه‌سازی فقط برای HDD توصیه می‌شود. در SSD این کار مفید نیست و ممکن است طول عمر حافظه را کاهش دهد. برای SSD بهتر است از ابزارهای مخصوص شرکت سازنده استفاده کنید.